Uluslararası bir gökbilimci ekibi, Düşük Frekans Dizisi (LOFAR) radyo teleskopunu kullanarak, ultra düşük radyo frekanslarında gökyüzünün en büyük ve en keskin haritasını çıkardı. Astronomy & Astrophysics dergisinde yayınlanan harita, uzak galaksilerde 25.000’den fazla aktif süper kütleli kara deliği ortaya çıkarmaktadır. (25.000 Süper Kütleli Kara Deliği Gösteren Harita!)
LOFAR şu anda Dünya’dan gözlemlenebilen en düşük frekanslarda çalışan en büyük radyo teleskopudur. Hollanda, Almanya, Polonya, Fransa, Birleşik Krallık, İsveç, İrlanda, Letonya ve İtalya gibi, dokuz farklı ülkeye yayılmış 52 istasyondan oluşmaktadır. LOFAR, ASTRON, Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü ve Amsterdam, Groningen, Leiden, Nimwegen üniversitelerinin yanı sıra Universität Hamburg’un ait olduğu Alman Uzun Dalga Boyu Konsorsiyumu’nun (GLOW) ortak bir projesidir.
İlk bakışta harita, yıldızlı bir gece gökyüzünün görüntüsüne benziyor. Ancak harita LOFAR tarafından alınan verilere dayanmaktadır ve radyo bandında gökyüzünü göstermektedir. Yıldızlar radyo bandında neredeyse görünmezdir, ancak bunun yerine kara delikler resme hakimdir. Her kara delik farklı, uzak bir galakside bulunur. Radyo emisyonları, kara deliğe yaklaşırken fırlatılan madde tarafından yayılmaktadır.
Bu harita ile gökbilimciler, yalnızca çok düşük radyo frekanslarında dalga yayan gök cisimlerini keşfetmeye çalışıyorlar. LOFAR tarafından alınan ve bu iş için kullanılan radyo dalgaları altı metre uzunluktadır ve bu da yaklaşık 50 MHz’lik bir frekansa karşılık gelir. Bu derinlikte gökyüzünün böylesine geniş bir alanını gözlemlemek için kullanılan en uzun radyo dalgalarıdır. Harita, inanılmaz derecede zor veriler üzerinde uzun yıllar süren çalışmaların sonucudur.
Evrenin bu uzun radyo dalga boylarında neredeyse hiç keşfedilmemiş olmasının bir nedeni var. Dünyayı çevreleyen bir serbest elektron tabakası olan iyonosfer, radyo teleskopu üzerinde sürekli hareket eden bir mercek görevi görür. İyonosferin etkisini şu şekilde anlatabiliriz. Bir yüzme havuzunun dibinde olduğunuzu ve yukarıya doğru baktığınızı düşünün, sudaki dalgalar ışık ışınlarını bükerek görüntüyü bozar ve net görüntü alınamaz.
Bilim insanları, iyonosfer kaynaklı rahatsızlıkları hesaba katmak için 256 saatlik gözlem süresince, her 4 saniyede bir iyonosferin etkisini düzelten yeni algoritmalarla süper bilgisayarları konuşlandırdılar. Leiden Gözlemevi Bilim Direktörü Huub Röttgering, “Yıllarca süren yazılım geliştirmeden sonra, bunun artık gerçekten işe yaradığını görmek çok güzel.” Dedi. Harita şu anda gökyüzünün kuzey yarısının yüzde 4’ünü kapsıyor. Gökbilimciler tüm kuzey gökyüzünün haritasını çıkarana kadar devam etmeyi planlıyorlar. Harita, süper kütleli kara deliklere ek olarak, diğer şeylerin yanı sıra, evrenin büyük ölçekli yapısına da ışık tutuyor. (25.000 Süper Kütleli Kara Deliği Gösteren Harita!)
Kaynaklar;
https://phys.org/news/2021-02-astronomers-publish-supermassive-black-holes.html
https://www.astron.nl/a-starry-sky-made-of-more-than-25000-supermassive-black-holes/
